🏋️‍♂️ آسیب‌های ورزشی شانه و آرنج | تشخیص، درمان و پیشگیری

🔹 مقدمه
ورزش نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد بدن دارد، اما در عین حال، فشار زیاد و حرکات تکراری می‌تواند باعث بروز آسیب در مفاصل حساس، به‌ویژه شانه و آرنج شود.
این دو مفصل در حرکات پرتابی، وزنه‌برداری، تنیس، شنا و ورزش‌های رزمی نقش حیاتی دارند.
بنابراین، آشنایی با انواع آسیب‌های ورزشی شانه و آرنج و روش‌های درمان آن‌ها برای ورزشکاران، مربیان و حتی پزشکان عمومی اهمیت زیادی دارد.

🔹 آناتومی عملکردی شانه و آرنج
🦴 مفصل شانه
مفصل شانه متحرک‌ترین مفصل بدن است و از سه استخوان اصلی تشکیل می‌شود:
استخوان بازو (هومروس)
تیغه شانه (اسکاپولا)
ترقوه (کلاویکل)
این مفصل توسط مجموعه‌ای از عضلات و تاندون‌ها (مجموعاً عضلات روتاتور کاف) و رباط‌ها پایدار می‌شود.
🦴 مفصل آرنج
آرنج از اتصال سه استخوان (هومروس، اولنا و رادیوس) تشکیل شده و حرکات خم‌کردن، بازکردن و چرخش ساعد را ممکن می‌سازد.
ثبات مفصل توسط رباط‌های جانبی داخلی و خارجی تأمین می‌شود و هر آسیبی به آن‌ها می‌تواند عملکرد مفصل را مختل کند.

⚠️ شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی شانه
ورزش‌هایی مانند والیبال، شنا، تنیس، بیسبال و بدنسازی بیشترین فشار را بر مفصل شانه وارد می‌کنند.
در این بخش مهم‌ترین آسیب‌های ورزشی شانه را بررسی می‌کنیم:

۱. پارگی تاندون‌های روتاتور کاف (Rotator Cuff Tear)
تاندون‌های روتاتور کاف نقش کلیدی در چرخش و پایداری شانه دارند.
پارگی آن‌ها ممکن است در اثر حرکات تکراری، سقوط یا ضربه مستقیم ایجاد شود.
🔹 علائم:
درد هنگام بالا بردن بازو
ضعف در حرکات چرخشی
شب‌درد (درد شبانه هنگام خوابیدن روی شانه آسیب‌دیده)
🔹 درمان:
در موارد خفیف: استراحت، فیزیوتراپی، تزریق PRP یا کورتون
در پارگی کامل: ترمیم آرتروسکوپیک تاندون‌ها بهترین گزینه است.

۲. ناپایداری و دررفتگی شانه (Shoulder Instability / Dislocation)
در ورزش‌های برخوردی (فوتبال، بسکتبال، جودو) یا حرکات پرتابی، ممکن است سر استخوان بازو از حفره گلنوئید خارج شود.
🔹 دررفتگی حاد: معمولاً نیاز به جااندازی فوری دارد.
🔹 دررفتگی عودکننده: در افراد جوان و ورزشکار شایع است و نیاز به جراحی بازسازی لب گلنوئید و کپسول (Bankart Repair) دارد.

۳. گیر افتادگی شانه (Shoulder Impingement Syndrome)
در اثر تکرار حرکات بالای سر، فضای بین استخوان بازو و آکرومیون تنگ می‌شود و تاندون‌های روتاتور کاف دچار التهاب می‌شوند.
🔹 ورزش‌های مستعد: شنا، تنیس، پرتاب دیسک، وزنه‌برداری.
🔹 درمان:
در مراحل اولیه با فیزیوتراپی و اصلاح تکنیک قابل درمان است؛
در موارد مزمن، آرتروسکوپی و آزادسازی فضای ساب‌آکرومیال انجام می‌شود.

۴. پارگی لابروم (Labral Tear / SLAP Lesion)
لابروم غضروفی است که لبه‌ی حفره گلنوئید را تقویت می‌کند. در حرکات پرتابی یا وزنه‌برداری، ممکن است دچار پارگی شود.
🔹 علائم:
احساس کلیک یا قفل شدن شانه
درد عمقی
ضعف در حرکات پرتابی
🔹 درمان:
در موارد شدید، ترمیم آرتروسکوپیک لابروم توصیه می‌شود.

۵. التهاب تاندون دوسر بازویی (Biceps Tendinitis)
در حرکات پرتابی یا تکراری، تاندون سر بلند عضله دوسر ممکن است دچار التهاب یا پارگی جزئی شود.
🔹 درمان:
در موارد مزمن یا پارگی کامل، تنودز (Biceps Tenodesis) یا تنوتومی انجام می‌شود.

۶. آرتروز و آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC Joint Injury)
در اثر سقوط یا برخورد مستقیم به شانه (به‌ویژه در دوچرخه‌سواری و فوتبال)، رباط‌های این مفصل پاره می‌شوند.
🔹 درمان:
در درجات پایین با آویز و استراحت؛
در آسیب‌های شدید، بازسازی رباط‌ها با جراحی انجام می‌شود.

⚠️ آسیب‌های ورزشی آرنج
ورزش‌هایی مانند تنیس، گلف، پرتاب نیزه، بیسبال و ژیمناستیک از شایع‌ترین علل آسیب‌های آرنج هستند.
در ادامه، شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی این ناحیه را مرور می‌کنیم:

۱. آرنج تنیس‌بازان (Tennis Elbow / Lateral Epicondylitis)
به‌دلیل استفاده مکرر از حرکات اکستانسیون مچ و ساعد، تاندون عضله اکستانسور دچار التهاب می‌شود.
🔹 علائم: درد در سمت خارجی آرنج هنگام گرفتن یا بلند کردن اشیا
🔹 درمان:
در موارد مزمن، تزریق PRP یا جراحی آزادسازی تاندون انجام می‌شود.

۲. آرنج گلف‌بازان (Golfer’s Elbow / Medial Epicondylitis)
مشابه مورد قبل ولی در سمت داخلی آرنج اتفاق می‌افتد.
🔹 درمان مشابه است و در موارد شدید، نیاز به ترمیم تاندون وجود دارد.

۳. پارگی تاندون دوسر بازویی در آرنج
در وزنه‌برداری یا بلند کردن ناگهانی جسم سنگین ممکن است تاندون دوسر در محل اتصال به ساعد پاره شود.
🔹 علائم:
درد ناگهانی
افت عملکرد خم کردن ساعد
تغییر شکل واضح عضله (علامت “پاپ‌آی”)
🔹 درمان: ترمیم فوری تاندون با جراحی باز یا کم‌تهاجمی.

۴. ناپایداری رباط جانبی داخلی (Ulnar Collateral Ligament Injury)
در پرتابکاران بیسبال یا پرتاب نیزه، رباط داخلی آرنج در اثر نیروهای تکراری دچار پارگی تدریجی می‌شود.
🔹 درمان:
در ورزشکاران حرفه‌ای، بازسازی رباط با تاندون جایگزین (جراحی تامی جان – Tommy John surgery) انجام می‌شود.

۵. گیر افتادگی عصب اولنار (Cubital Tunnel Syndrome)
در اثر خم شدن مکرر آرنج، عصب اولنار تحت فشار قرار می‌گیرد.
🔹 درمان: آزادسازی یا جابجایی عصب در موارد مزمن.

۶. دررفتگی یا شکستگی آرنج در ورزش
در تماس شدید یا سقوط روی دست باز، مفصل آرنج ممکن است دچار دررفتگی یا شکستگی شود.
🔹 درمان شامل جااندازی و در موارد پیچیده، فیکساسیون با پلیت و پیچ است.

💪 درمان و بازتوانی پس از آسیب‌های ورزشی
🩹 درمان غیرجراحی
در بیشتر آسیب‌های خفیف تا متوسط:
استراحت و کاهش بار تمرینی
یخ‌درمانی
داروهای ضدالتهاب
تزریق PRP یا سایر درمان‌های بیولوژیک
فیزیوتراپی تخصصی
🔧 درمان جراحی
در موارد پارگی کامل، ناپایداری یا درد مزمن مقاوم:
ترمیم یا بازسازی تاندون‌ها و رباط‌ها
آرتروسکوپی برای درمان داخل مفصل
در موارد خاص، تعویض مفصل
🧘 بازتوانی (Rehabilitation)
بازتوانی مرحله‌ی حیاتی درمان است و شامل:
حرکات کششی کنترل‌شده
تقویت عضلات پایداری‌دهنده
تمرینات تعادلی و بازگشت تدریجی به ورزش

🧠 پیشگیری از آسیب‌های ورزشی شانه و آرنج
✅ گرم‌کردن کافی پیش از تمرین
✅ تقویت عضلات مرکزی و روتاتور کاف
✅ رعایت تکنیک صحیح در حرکات پرتابی یا وزنه‌برداری
✅ اجتناب از تمرین بیش‌ازحد
✅ استراحت کافی بین جلسات تمرینی

❤️ جمع‌بندی
آسیب‌های ورزشی شانه و آرنج در بین ورزشکاران بسیار شایع‌اند و اگر به‌موقع تشخیص داده نشوند، می‌توانند باعث درد مزمن یا محدودیت عملکرد شوند.
با تشخیص دقیق، درمان اصولی و بازتوانی هدفمند، اکثر بیماران می‌توانند به سطح قبلی فعالیت خود بازگردند.
نکته‌ی کلیدی این است که درمان باید توسط جراح فوق تخصص شانه و آرنج انجام شود تا بهترین نتیجه‌ی عملکردی و کمترین احتمال عود حاصل گردد.

🏋️‍♂️ آسیب‌های ورزشی شانه و آرنج | تشخیص، درمان و پیشگیری